شهر زعفران کجاست؟

 شهر زعفران

اگر برای خرید زعفران نگین یا زعفران سرگل از فروشگاه اینترنتی زعفران مارکت اقدام کرده باشید واژه شهر زعفران را بارها شنیده اید. امروزه اگرچه زعفران ایرانی در بسیاری از شهرهای ایران و حتی به صورت زعفران گلخانه ای هم در بسیاری از شهرهای ایران کشت می شود، اما شهرها و مناطقی هم وجود دارند که از قدیم به صورت پشت اندر پشت در کار کشت زعفران بوده و این کار حرفه آبا و اجدادی آنها بوده است. زعفران این نعمت الهی یکی از از ارزش ترین محصولات کشاورزی ایران است که در برخی از شهرهای کشورمان با توجه به شرایط آب و هوایی مناسب و زمین حاصلخیزی که دارند کشت میشوند. اگر می خواهید بدانید بهترین زعفران ایران متعلق به کدام شهر است در این مقاله با ما همراه باشید.

منشا زعفران کجاست؟

ایران از قدیم منشأ تولید زعفران بود. با بررسی اشعار شاعران و نقش زعفران در شعر فارسی می بینیم که زعفران از هزاران سال قبل در فلات ایران کشت می شده است. قدمت زعفران در ایران به قدمت اعصار تاریخی این سرزمین است. بسیاری از مورخان سرزمین ایران را منشأ طلای سرخ می دانستند. تا چند دهه قبل ایران تنها صادرکننده طلای سرخ در دنیا بود، اما با ورود تکنولوژی صنعتی برخی کشورهای صنعتی همچون اسپانیا وارد تجارت این گیاه شدند.

هم اکنون اسپانیا با وارد کردن تکنولوژی به فرآیند کشت، برداشت و تولید فرآورده های زعفرانی خود را به عنوان مهمترین رقیب ایران مطرح نموده است. کشور امارات که در زمینه تجارت خارجی از زیرساختهای خوبی برخوردار شده است توانسته بدون کشت زعفران خود را به عنوان صادر کننده زعفران معرفی نماید. در سالهای اخیر و پس از اتمام جنگ در افغانستان و با قاچاق پیاز زعفران از ایران به افغانستان در افغانستان و هند نیز کشت زعفران به صورت وسیع در دستور کار قرار گرفته است.

برای خرید زعفران سرگل صادراتی کلیک کنید.

شهرهای زعفران خیر ایران

بر طبق آمارهای جهانی ایران به تنهایی بیش از ۹۰ درصد زعفران جهان را تامین می کند. بسیاری از خریداران زعفران هماره این سوال را می پرسند که آیا زعفران یک شهر با شهر دیگر تفاوتی دارد یا نه؟ مرغوب ترین زعفران متعلق به کدام شهر است؟ ما در این قسمت می خواهیم درباره شهرهای زعفران خیز ایران صحبت می کنیم.

شهرهای تولید زعفران ایران

زعفران گیاهی از تیره زنبقیان است که خواص دارویی آن بر هیچ کس پوشیده نیست. امروزه تنوع استفاده از زعفران بسیار زیاد شده و در صنایع غذایی و دارویی استفاده فراوان دارد. این گیاه امروزه در اکثر شهرهای مختلف ایران تولید می‌شود و از مهمترین محصولات صادراتی است.

شاید تا همین 20 سال قبل زعفران صرفا در استان خراسان – که قبل از تقسیمات کشوری به سه استان تقسیم شد – بود. دو شهر قائنات و گناباد در سال 1361 بیشترین میزان برداشت جهانی را ثبت کردند. اکنون شهر قائنات به لحاظ تقسیمات کشوری در استان خراسان جنوبی و گناباد در خراسان رضوی واقع شده است. همچنین شهرستان تربت حیدریه هم که از حدود 20 سال قبل زعفران در آن به صورت انبوه کشت شد به جرگه این دو شهر پیوست و گوی سبقت از آن دو را ربود.

به ترتیب سایر شهرهای کشور نیز علاقه مند به کشت طلای سرخ شدند و هم اکنون شاید بتوان گفت در چارگوشه ایران این گیاه با ارزش کشت می شود. اما اگر بخواهیم بهترین شهر ایران برای محصول زعفران را بیابیم بلاشک بایستی در بین شهرهای استان خراسان تمرکز کنیم. چون هنوز هم که هنوز است این مناطق بیشترین میزان برداشت کشت زعفران را دارا هستند. علاوه بر اینها ویژگی های دیگری همچون زمین و آب و هوای خاص منطقه در مرغوبیت زعفران آن تاثیرگذار خواهد بود. بنابراین در حال حاضر برند زعفران نزد مردم به منطقه خراسان رضوی و جنوبی ثبت شده است.

گیاه زعفران؟

در فروشگاه زعفران مارکت انواع زعفران نگین، زعفران پوشال، زعفران دختر پیج، زعفران دسته و… دسته بندی انواع زعفران را مشاهده می کنید. زعفران گیاهی کوچک و چندساله است. ارتفاع زعفران بین 10 سانتی متر تا 30 سانتی متر می باشد. از وسط پیاز یا قاعده‌یِ ساقه، چند برگ باریک و دراز خارج می‌شوند. از وسط برگ‌ها، ساقه‌ای گلدار بیرون‌می‌آید که به یک تا سه گل منتهی می‌شود. هر گل‌ زعفران ۶ گلبرگ بنفش‌ دارد. گلبرگها به رنگ ارغوانی هستند هر گل ۳ پرچم به رنگ زرد و یک کلاله سه‌شاخه قرمز رنگ دارد.

قسمت انهایی خامه و کلاله که به زعفران مشهور است و دارای طعم تلخ و رایحه معطری می باشد مورد استفاده قرار می گیرد. این گیاه به دلیل ارزش بالای آن طلای سرخ لقب گرفته و درآمد اصلی اکثر مردم در شهرهای خراسان از طریق کشت و برداشت این گیاه می باشد.

قائنات قدیمی ترین شهر زعفران ایران

شهرستان قائنات از نخستین خواستگاه های زعفران در ایران پس از حمله مغول بوده اند. به اعتقاد برخی شروع کشت زعفران مربوط به آن زمان بوده اما برخی دیگر بر این اعتقادند که کشت زعفران در ایران سابقه ای به قدمت مردمان آریایی دارد. از آنجایی که این گیاه یک گیاه بومی متعلق به خاورمیانه و عمدتا مناطق شمالی آن می باشد، شهرستان قاینات در سال 1362 رتبه اول تولید جهانی را به خود اختصاص داد. هم اکنون سالانه برداشت زعفران در این شهر جریان دارد.

آیا قدمت کشت زعفران یک مزیت است؟

برخی قدمت زعفران این منطقه را ستایش می کنند اما برخی دیگر از متخصصین نظری کاملا متفاوت دارند. با توجه به نگاه این دسته قدمت در کشت زعفران می تواند خوب نباشد! چرا؟

به دلیل اینکه در طولانی مدت کشت زعفران زمین کشاورزی را دگرگون می کند. گل زعفران به دلیل گاز آلئوپاتیکی که در دل زمین از خودش منتشر می کند، عصاره خاک را جذب کرده و زمین را خشک می کند. به همین دلیل هم هست که زمین زعفران استفاده شده بعد از اتمام دوره کشت ۱۰ ساله، زعفران بایستی استراحت کند تا مجددا به حالت قبلی برگشته و قدرت رویش زعفران را داشته باشد. این استراحت زمین، به کوتاهی خواب عصرگاهی ما نیست! در اصل مدت زمانی که برای استراحت زمین تخمین زده می شود، تقریبا ۴۰ سال است!

یک راه حل پیشنهادی دیگر برای کشت مجدد زعفران تعویض خاک تا عمق مشخص و جایگزینی آن با یک خاک دیگر می باشد. خاک جدید جایگزین خاک ضعیف می شود. این راه حل کار آسانی نیست و بسیاری از کشاورزان به دلیل مشقت و هزینه بالای آن از آن روی گردان هستند.

اما فراموش نکنیم که قدمت زعفران در یک منطقه همراه با تجربه کشاورزان آن منطقه می باشد. کشاورزان قائنات جزء کسانی هستند که دانش خود را سینه به سینه از پدران خود دریافت کرده و به فرزندان خود منتقل می کنند. این مساله تاثیر جدی در انتقال دانش و باورپذیری دوام یک سنت دیرینه دارد.

گناباد، شهر زعفران و قنات

شهرستان گناباد نیز که در مجاورت شهرستان قاینات می باشد هم جزء قدیمی ترین شهرهای کشت و برداشت زعفران می باشد. به دلیل شباهت آب و هوایی و رسوم فرهنگی و عادات غذایی، از دیرباز در این دو شهر کشت زعفران مرسوم بوده است. این شهر به لحاظ قدمت تاریخی به بلندای تاریخ ایران زمین دارد. گناباد یک سرزمین دشت حاصلخیز است که در قسمت جنوبی آن رشته کوه هایی تا ارتفاع 3000 متر واقع شده است. برخی کوه های آن مانند سیاه كوه با ارتفاع 2440 متر، كوه قول و میكشور با ارتفاع 2850 و كوه خانیك با ارتفاع 2813 متر وجود دارد. وجود یک دشت با شیب متوسط در دامنه این کوه ها بهترین موقعیت برای حفر قنوات بوده است.

بر اساس آمار وزارت جهاد کشاورزی و طبق فهرست قناتهای شهرستان گناباد، 398 حلقه قنات کوچک و بزرگ در گناباد وجود دارد. وجود این تعداد قنات از این شهر یک شهر استثنایی و تاریخی ساخته است. قنات قصبه یکی از معروف ترین قناتهای این شهر است که از آن به عنوان عمیق‌ترین و قدیمی‌ترین کاریز جهان یاد می کنند.

قنات خدا آفرید مند

به عنوان نمونه یکی دیگر از قناتهای این شهرستان، قنات خدا آفرید در روستای مند می باشد، طول این قنات مقدار استثنایی 30 کیلومتر بوده، تعداد 330 میله چاه در مسیر این قنات وجود دارد، عمق مادر چاه آن 250 متر و دبی آن 15 لیتر بر ثانیه می باشد. این قنات داری 40 هکتار سطح زیر کشت می باشد.

تربت حیدریه، دارنده مقام اول تولید زعفران

تربت حیدریه شهری در 110 کیلومتری شهرستان گناباد می باشد. این شهر امروزه مقام اول تولید زعفران در ایران را داراست. شاید به جرات بتوان گفت تا 30 سال قبل در زمینه کشت و برداشت زعفران هیچ فعالیتی نداشت. زعفران اولین بار توسط خود اهالی قاینات و گناباد وارد تربت حیدریه شد. عده ای از اهالی این شهر مهاجرت کردند و کشاورزی را در آنجا شروع کردند. با توجه به وسعت جغرافیایی و آب و  هوای مناسب توانستند رتبه اول تولید زعفران را به دست آورند. سفر مهاجران قائنی به تربت، ابتدای آشنایی تربتی ها با زعفران بود. از آن تاریخ تربت حیدریه فعالیت کشاورزی خودش را در زمینه زعفران شروع کرد. در حال حاضر زعفران خیز ترین شهر ایران می باشد. در سال ۹۸ تربت حیدریه با برداشت تقریبا ۴۰ تن زعفران یک رکورد در این زمینه ثبت کرد.

یکی دیگر از دلایل سرعت رشد و تولید زعفران در تربت حیدریه دوره استراحت کافی زمینهای آن بود. با توجه به اینکه سالیان سال در دو شهر قاینات و گناباد زعفران کشت می شد و در این شهر هیچگونه کشت زعفران انجام نشده بود، بنابراین زمینهای آن از استراحت کافی برخوردار بوده و جهشی بی نظیر را در زمینه برداشت زعفران داشتند.

بهترین شهر تولید زعفران در ایران

هم اکنون استان خراسان رضوی با تولید سالیانه حدود 257 تن از 336 تن زعفران تولید کل جهان، رتبه اول بین تولیدکنندگان زعفران را کسب می‌کند. کیفیت زعفران تولیدی در سه شهر مذکور دارای بالاترین کیفیت است. زعفران تربت حیدریه به دلیل استراحت زمین، زعفران گناباد به سبب وجود دشت حاصلخیز و بهره گیری از آب قنات و زعفران قائنات هم به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب هر سه از کیفیت بالایی برخوردار هستند.

کشت زعفران در استان خراسان رضوی و جنوبی به‌قدری رایج و مشهور است که هرساله تعدادی تور گردشگری برای بازدید از مزارع زعفران برای گردشگران برگزار می‌شود. همچنین اغلب مردم این استان در تجارت زعفران مشغول به کار هستند و قصد دارند که با صادرات هرچه بیشتر زعفران، جایگاه زعفران ایرانی را در بازار جهانی تقویت کنند.

برای خرید زعفران نگین صادراتی کلیک کنید

کلام آخر

امیدواریم به سوالات شما در خصوص شهر زعفران پاسخ مناسب بدهیم. و کاربرد های آن چیست,و… پاسخ دهیم. با این‌وجود، استان‌های خراسان رضوی و خراسان جنوبی بیشترین میزان زعفران را در ایران تولید می‌کنند و بهترین زعفران جهان هم در همین استان‌ها کشت می‌شود. ما را با نظرات خود در هر چه بهتر شدن مطالب یاری نمایید.