انواع پرورش زعفران

پرورش زعفران: راهنمای 0 تا 100 پرورش و کاشت زعفران

زعفران که واژه معرب شده زَرپَران می باشد، یک واژه کاملاً فارسی است. این واژه ابتدا معرب شده و سپس از زبان عربی به زبان‌های لاتین و اروپایی وارد شده ‌است. برای رشد و پرورش زعفران به شرایط آب و هوایی خاصی نیاز است. گیاه زرپران برای پرورش به شرایط آب و هوای معتدل و گرم نیاز دارد. البته در فصل رویش گل در پاییز هوا بایستی به اندازه کافی سرد باشد تا روییدن گل آغاز بشود.

به طور کلی زعفران به دو صورت سنتی و مدرن یا صنعتی کاشته می‌شود. در روش سنتی که از هزاران سال قبل انجام می شود محصول زعفران با کیفیت تر به دست می آید. اما در روش مدرن زعفران تغیرات زیادی در فرآیند کشت انجام می شود. کشت گلخانه ای یکی از روشهای کشت مدرن می باشد. لطفا تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا نحوه کشت و پرورش زعفران را به شما آموزش دهیم.

انواع روشهای کاشت زعفران

در یک دسته بندی کلی همه روشهای کشت زعفران در دودسته بندی قرار می گیرند.

• روش کشت سنتی
• روش کشت مدرن

این دو روش کشت امروزه در سرتاسر دنیا مورد استفاده قرار گرفته اند. روش کشت سنتی از 10 هزار سال قبل رایج بوده است. اما روش مدرن با پیشرفت بشر در حوزه صنعت اتفاق افتاده است. شاید بتوان قدمت این روش را کمتر از ۲۰ سال دانست و مبدا آن هم کشور چین می باشد. کشور چین که تمرکز خود را بر روی پیشرفت اقتصادی بنا نهاده از هر وسیله ای برای تکثیر و توسعه کشاورزی بهره می برد.

در یک دسته بندی دقیق تر ما سه روش کشت خاکی، گلخانه ای و کشت در منزل را داریم. روشهایی که با رنگ سبز مشخص شده جزء روش کشت سنتی می باشد. و رنگ زرد در تصویر زیر کشت مدرن را نشان می دهد. در ادامه انواع روش‌های کاشت طلای سرخ را به شما معرفی می‌کنیم:

1. روش کاشت سنتی زعفران

همانطور که در مقاله  گل دهی زعفران قبلا توضیح دادیم، دوره رشد زعفران شامل سه مرحله می باشد:

• رشد رویشی (دوره گلدهی زعفران)
•  رشد زایشی (تولید پیاز زعفران)
• دوره کمون (دوره استراحت)

قبل از شروع به یادگیری کشت سنتی زعفران و یا مدرن به روش سنتی باید با این دوره های سه گانه رشد زعفران آشنایی پیدا کنید. دوره رشد رویشی همانطور که قبلا بیان کردیم  در پاییز اتفاق می افتد و گل دهی زعفران آغاز می گردد. با اتمام دوره رشد رویشی، رشد زعفران متوقف نشده و وارد دوره رشد زایشی می شود. این دوره تا نیمه اردیبهشت ماه ادامه دارد. در دوره زایشی پیاز زعفران تکثیر می شود و در اصطلاح زایش صورت می گیرد.

دوره کمون زعفران

اما دوره کمون زعفران یا استراحت از هنگام خشک شدن برگها (نیمه اردیبهشت) تا نیمه تیر طول می کشد. در روش سنتی کشاورز در دوره استراحت پیاز زعفران اقدام به کود دهی مزرعه با کود حیوانی می نماید. پس از کود دهی کاشت پیاز زعفران انجام می شود. بهتر است کاشت پیاز از خرداد تا اواسط تابستان انجام شود. البته خاک مزرعه زعفران پس از فصل برداشت هم نیاز به شخم دارد که معمولا در زمستان انجام می شود. نوع و کیفیت پیاز زعفران در میزان تولید محصول نقش موثری دارد.

با کشت پیاز زعفران و اتمام دوره استراحت اولین آبیاری پیاز در پاییز انجام می شود. قبل از آنکه پیاز آبیاری شود قاعدتا پیازها بیدار شده و رشد خود را شروع می کنند. با آبیاری پیاز رشد پیاز سرعت بیشتری به خود می گیرد. در حدود دو هفته تا 20 روز پس از آبیاری گل دهی زعفران آغاز می شود. با شروع گل دهی زعفران فصل برداشت زعفران آغاز می شود. بهترین زمان برای چیدن زعفران قبل از طلوع آفتاب و قبل از گرم شدن هوا است.

در روش سنتی هنوز هم برداشت زعفران با دست و توسط افراد خانواده و یا کارگران انجام می شود. راه رفتن در مزرعه به حالت مرغی یکی از سخت ترین و در عین حال خاطره آمیز ترین زمانهای فصل برداشت می باشد.

انتخاب زمین در کشت سنتی زعفران

مهمترین نکته برای پرورش زعفران انتخاب زمین مناسب است. قبل از کشت پیاز زعفران زمین باید به درجه ای از قوت و غنای خاک برسد که مناسب کشت زعفران شود. بدین منظور علاوه بر شخم زمین و آیش و رهاسازی آن از کود حیوانی هم برای تغذیه خاک استفاده می کنند.

بهتر است زمین در پاییز یا زمستان شخم عمیق زده شده و یکی دو سال به صورت آیش به حال خود رها گردد تا خاک توسط نور خورشید تغذیه گردد و از غنای لازم برخوردار شود. در این روش زمین به وسیله گاو آهن و یا تراکتور سه بار و به فاصله دو تا سه هفته یکبار شخم عمیق زده می شود.

قبل از شخم سوم کود حیوانی پوسیده را در زمین پخش می نمایند. شخم زمین علاوه بر مناسب سازی خاک باعث از بین رفتن علف های هرز می شود.

2. روش کاشت گلخانه‌ای زعفران

روش کشت گلخانه ای زعفران که در یکی دو دهه اخیر رواج یافته است. کشور چین که به دنبال اصلاح اقتصادی و در دست گرفتن بازار صنعت و مواد غذایی است، هر روز با یک روش جدید پا به عرصه روشهای جدید کشاورزی می گذارد. در کشور ما هم با تبعیت از چین در برخی جاها کشت گلخانه ای زعفران انجام شده است.

در مقاله زعفران گلخانه ای به طور کامل به بررسی نحوه انجام این کشت و روشهای مختلف و مزایا و معایب آن پرداخته ایم.  شاید بتوان بهره وری بیشتر در برداشت محصول و مصرف کم و بهینه آب را از دلایل مهم رو آوردن به کشت گلخانه ای ذکر کرد.

آموزش صفر تا صد کاشت زعفران گلخانه ای به صورت گام به گام در 8 گام در مقاله زعفران گلخانه ای توضیح داده شده است.

به طور کلی کشت زعفران گلخانه‌ ای به دو صورت انجام می گیرد:

• به روش هیدروپونیک یا آب کاشت زعفران
• به روش ایروپونیک یا هوا کاشت زعفران

این دو روش متفاوت برای کشت زعفران در گلخانه است ولی تفاوتهایی هرچند اندک با هم دارند. در روش اول یعنی روش هیدروپونیک یا آب کشت به جای خاک از کوکوپولیت استفاده می‌شود؛ اما در روش دوم ایروپونیک یا هوا کشت آب مورد نیاز پیاز از طریق رطوبت هوا تامین شده و پس از جوانه زدن پیاز برای تامین سایر عناصر آن به خاک منتقل می شود.

3. پرورش زعفران در خانه

پرورش زعفران در خانه دور از ذهن نیست بنابراین اگر شرایط مناسب پرورش و برداشت زعفران را رعایت کنید، می‌توانید این ادویه گران قیمت را در باغچه یا گلدان خود بکارید. در ادامه مراحل گام به گام کاشت زعفران در خانه را به شما میگوییم.

• پیاز زعفران را بخرید
• باغچه یا گلدان مناسبی برای کاشت انتخاب کنید
• به خاک کود دهید
• مراقب آفت‌ها و حشرات موذی باشید
• پیازها را آبیاری کنید
• کلاله‌های گل زعفران را جدا کنید
• کلاله‌های زعفران را خشک کند
• و…

نکات لازم برای کشت زعفران در گلدان

باغچه یا گلدان باید خاکش خشک و نرم باشد و موقعیت دریافت نور آن مناسب باشد. در صورتی که خاک باغچه یا گلدان سفت باشد، بایستی مقداری زیر و رو شود یا خاک آن تعویض گردد.

پس از آماده سازی خاک، آن را با کود طبیعی غنی می کنیم. مواد آلی و کود بایستی در عمق ۲۰ یا ۲۵ سانتی‌متر خاک قرار گیرد. از این مرحله به بعد تمامی موارد همچون کشت سنتی است. زمان کشت می تواند همزمان با کشت سنتی باشد، اما اگر از گلدان استفاده می کنید با توجه به اینکه دمای هوا قابل کنترل است می تواند این زمان تغییر پیدا کند. پیازها را به صورت ردیف به ردیف و به فاصله پنج انگشت بسته در کنار هم می توانید بکارید و روی آن خاک بریزید.

پس از کاشت پیاز زعفران، مراقبت زعفران از حشرات و آفت‌ها مهم است. گل زعفران همانند روش سنتی در فصل پاییز رشد می‌کند. باید از دادن رطوبت زیاد به خاک خودداری کنید. نهایتا برای آبیاری هفته ای یک بار کفایت می کند. با برداشت گل زعفران شیرینی کار خود را دو چندان حس خواهید کرد.

مزایای کاشت زعفران به روش سنتی

روش سنتی وابستگی زیادی به خاک، شرایط آب و هوایی منطقه و پیاز زعفران دارد. زعفران را معمولا در مناطق گرم و نیمه خشک می کارند. گیاه زعفران نیازمند تابستان گرم و به زمستان‌هایی نسبتا سرد و خشک دارد. در مناطقی که رطوبت زیادی وجود دارد، زعفران به خوبی رشد نمی کند. هرچند زعفران تا حد زیادی در برابر سرما مقاوم است اما برودت بیش از حد هوا و یخبندان مانع بروز گل دهی زعفران است.

زعفران به آبیاری زیادی لازم ندارد. به همین دلیل رطوبت بالا در پس از دوره گل دهی و در دوره استراحت زعفران برای آن مضر است.

خاک زمین برای کاشت زعفران باید مناسب باشد. PH خاک باید بین ۷ تا ۹۸ بوده و زمین آهکی باشد. گیاه زعفران در خاکی با رطوبت اندک ، شور، اسیدی و فاقد مواد مغذی رشد بهتری دارد. همچنین باید علف هرز و قلوه سنگ را از زمین جدا کرد. این نوع زمین به طور طبیعی در خراسان رضوی و جنوبی وجود دارد که در شهر زعفران به آن پرداختیم.

با یکبار کشت پیاز زعفران چندین سال می توانید از گل دهی آن بهره ببرید. معمولا دوره گل دهی تا 10 سال می رسد اما بهترین دوره گل دهی آن تا 7 یا 8 سال می باشد. پس از این مدت باید پیاز زعفران را از خاک خارج کرد.

معایب کاشت زعفران به روش سنتی

• امکان آفت و بیماری در کل مزرعه بیشتر است
• بهره وری از زمین و میزان برداشت محصول نسبت به روش گلخانه‌ای کمتر است
• شرایط آب‌وهوایی مانند سیل، خشکسالی و … قابل کنترل نمی باشد.
• کشت و برداشت محصول هزینه بالاتری دارد.

کلام آخر

در این مقاله نحوه پرورش زعفران که به دو روش سنتی و مدرن انجام می‌شود را توضیح دادیم. روش مدرن همان کشت گلخانه ای است. امروزه این روش در اکثر شهرهای ایران مورد استفاده قرار گرفته است. این روش بهره وری بالایی دارد و مصرف آب آن کمتر است. در عوض کیفیت کاشت سنتی زعفران بالاتر است. از منظر دیگر محصول کشت سنتی یک زعفران ارگانیک کامل می باشد که تمام خواص زعفران را در خود دارد.

با تمام هزینه ها و معایبی که کاشت سنتی زعفران دارد اما همچنان بهترین نوع زعفران جهان است و هنوز هیچ زعفرانی به کیفیت زعفران خراسان ایران که به روش سنتی به دست می آید، نرسیده است. حتی بسیاری از کشورهای دیگر تلاش کرده اند، آب‌وهوای منطقه خراسان را برای کشت زعفران در مناطق دیگر به صورت مصنوعی شبیه‌سازی کنند، اما نتوانسته اند.

نکته بسیار مهم برای مشتریانی که قصد خرید زعفران از فروشگاه زعفران مارکت را دارند: تمامی زعفران های فروشگاه زعفران مارکت به روش سنتی کشت و برداشت شده است.

از اینکه تا انتهای این مقاله با ما همراه بودید از شما متشکریم. در صورتی که این مقاله به آگاهی شما اضافه کرده خوشحال میشیم که این مقاله رو با دوستانتون هم به اشتراک بگذارید. اگر سوال، ایده یا نظری هم دارید لطفا از طریق بخش «نظرات» با ما در میان بگذارید. برای خرید زعفران سرگل صادراتی و یا خرید زعفران نگین صادراتی مرغوب و با کیفیت از طریق فروشگاه زعفران مارکت اقدام نمایید.