زمان گل دهی زعفران

گل زعفران

خداوند در قرآن اینچنین فرموده است: واللَّهُ أَنْبَتَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ نَباتاً (و خدا شما را مانند نباتات مختلف از زمین برویانید.) گل دهی زعفران یک روییدنی شگفت از خالق آسمان و زمین است که همانند انسان از خاک روییده و رسته شده تا مورد بهره و استفاده انسان قرار گیرد.

برداشت گل زعفران دارای قواعد خاصی است. به طور کلی فرآیند برداشت گل زعفران یک فرآیند پر زحمت ولی شاداب و با نشاطی است. برداشت گل در زمان و ساعات خاصی انجام می گیرد. امروزه این رویداد بزرگ و بین المللی که در نیم دوم آبان ماه و اوایل آذرماه صورت می گیرد توجه گردشگران بسیاری را جلب کرده است. زعفران یا زَرپَران با نام علمی Crocus sativus گیاهی است از تیرهٔ زنبقیان و گران‌ترین و بهترین و خوشبوترین ادویه جهان است که در آشپزی کاربرد دارد. زعفران جزء گیاهان چند ساله است که پیاز آن کاشته می شود.

این گیاه در کشت زمینی هر سال بین 3 تا 4 گل تولید می کند. این گیاه نیاز به آب زیادی ندارد و گیاهی مقاوم است. تمام بخشهای گل این گیاه ارزشمند است و از تمام بخشهای آن استفاده می شود. به عبارتی از ساقه و ریشه ی گل گرفته تا کلاله قرمز و خامه سفید و گلبرگ و پرچم زرد آن همگی از خواص دارویی برخوردارند.

ریشه های زعفران یا همان کلاله قرمز و خامه سفید و نیز گلبرگ آن خاصیت دارویی دارد و به عنوان دمنوش از آن استفاده میشود. از پرچم های زرد زعفران برای رنگ غذا و دسر ها و مخصوصاً بستنی ها استفاده میشود. از انواع زعفران سرگل و زعفران نگین در اقسام صنایع دارویی استفاده می شود.

گل دهی زعفران

پیاز زعفران در هر چند روز صبح یک گل تولید می کند و با چیده شدن آن، دوباره پس از چند روز دوباره گل می دهد و این روند به مدت دو هفته تا یک ماه ادامه می یابد. بایستی گل زعفران در همان روز و در اسرع وقت چیده شود، چرا که هر با افزایش تابش نور خورشید به آن از کیفیت آن کاسته می شود. بهترین زمان برای چیدن زعفران بعد از اذان صبح و قبل از طلوع خورشید می باشد. برای همین در اکثرا مزارع تمام خانواده ها به صورت دسته جمعی وارد زمین زعفران شده و با کمک هم کار می کنند.

زعفران یک ادویه محبوب و پر مصرف در جهان است که هم در صنایع غذایی و هم در صنایع دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. ایران بزرگ ترین تولید کننده زعفران جهان است. سه شهر زعفران یعنی گناباد، قائنات و تربت حیدریه بیشترین میزان زعفران ایران را تولید می کنند و دارای بهترین کیفیت زعفران در ایران و جهان هستند. یک کیلوگرم زعفران خشک معمولا از هر 75 تا 85 کیلوگرم گل به دست می آید.

دوره رشد زعفران

دوره زندگی و گل دهی زعفران شامل سه مرحله است:

رشد رویشی (دوره گلدهی زعفران)

دوره گل دهی زعفران بسته به منطقه کشت زعفران از اوایل آبان ماه شروع شده و تا اواسط آذرماه ادامه دارد. در خراسان رضوی معمولا محصول زعفران تربت حیدریه به عنوان اولین شهر به گل دهی و برداشت می رسد. دلیل این امر برودت هوای این شهر نسبت به سایر شهرهای استان خراسان می باشد. اما پس از دو هفته به تدریج زعفران سایر شهرها مانند گناباد و قائنات به گل رسیده و آماده برداشت می شوند. این دوره معمولا تا اواسط آذرماه ادامه دارد.

رشد زایشی (تولید پیاز زعفران)

با اتمام دوره رشد رویشی زعفران، رشد زعفران متوقف نشده و وارد دوره رشد زایشی می شود. این دوره پس از اتمام برداشت گل زعفران شروع شده و تا نیمه اردیبهشت ماه ادامه دارد. در این دوره پیاز زعفران تکثیر شده و به اصطلاح زایش صورت می گیرد.

حالت کمون (دوره استراحت)

براساس تحقیقات انجام شده در مراکز تحقیقاتی، گیاه زعفران دو ماه استراحت کامل دارد. دوره کمون زعفران یا استراحت از هنگام خشک شدن برگها (نیمه اردیبهشت) تا نیمه تیر طول می کشد.

زعفران بقیه ماه های سال را در فعالیت به سر می برد که بهتر است کشت زعفران در اواسط این دوره یعنی خرداد ماه انجام گیرد. برخی از کشاورزان قبل از شروع فصل گرما اقدام به کشت زعفران می کنند و پس از کشت یک بار نیز آن را آبیاری می کنند. آنها بر این باورند که با این روش از همان سال اول اقدام به برداشت محصول بیشتر و با کیفیت تری خواهند نمود.

دوره زمانی بین اوسط تیر تا اواسط مرداد که اولین برگهای سبز زعفران جوانه می زنند بهتر است آبیاری انجام نشود. از اواسط مردادماه به بعد جام گل و دستگاه تناسلی پیاز زعفران به وجود می آید، بنابراین بر اساس تحقیقات انجام شده آبیاری مزرعه در این زمان (حوالی 25 مرداد) باعث کاهش میزان تولید گل زعفران می شود.

از طرف دیگر آبیاری در دوره استراحت، باعث ایجاد شرایط مناسب برای رشد و نمو آفت ها می شود. براساس تحقیقی که طی سالهای ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۴ به مدت ۶ سال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گناباد برای بررسی اثر آبیاری تابستانه بر عملکرد و جمعیت کنه پیاز انجام گرفت، مشخص شد که آبیاری تابستانه تاثیر معنی داری بر عملکرد ندارد، ولی جمعیت کنه را در سطح مزرعه افزایش می دهد.

کاربرد فرآورده های زعفران

رشته های زعفران:

رشته های سرخ رنگ زعفران که مهمترین محصول آن می باشد در سرتاسر جهان بویژه ایران مصرف خوراکی و دارویی دارد، از این رشته ها در صنعایع غذایی و دارویی استفاده می شود. صاردارت زعفران به عنوان یکی از بارزش ترین کالاهای صادراتی ایران به تمامی کشورها خصوصا اسپانیا، کانادا و آمریکا انجام می شود.

پرچم زرد زعفران

پرچم های زرد رنگ زعفران که به آن زردی زعفران نیز می گویند به عنوان رنگ طبیعی در بستنی فروشی ها، شیرینی پزی ها و صنایع غذایی کاربرد دارد.

گلبرگ زعفران:

از گلبرگ زعفران برای مصارف دمنوش و نیز تهیه مربای خانگی گل زعفران استفاده می شود. دمنوش گلبرگ زعفران همانند ریشه زعفران خواص نشاط آور و ضد افرافسردگی دارد و در درمان افسردگی استفاده می‌شود.

ریشه زعفران:

به قسمت سفید رنگ زعفران که اصطلاحا به آن خامه زعفران می گویند گفته می‌شود. این قسمت در مقایسه با رشته های زعفران قدرت رنگدهی پایینتری دارد. این قسمت هم در بستنی فروشی ها و شیرینی پزی ها و تهیه دمنوش زعفرانی کاربرد دارد. همچنین قابل استفاده در انواع غذاها و خورشت ها و دسرهاست. تمام این فرآورده ها حاصل از رویش و خلقت عجیب زعفران از پیاز زعفران در عمق 25 سانتی متری خاک است. شگفتا خدایی که این همه شگفتی از دل خاک پدید آورد.

مربای گلبرگ زعفران

یکی دیگر از کاربردهای گل زعفران استفاده از گلبرگ آن در تهیه مربای خوشمزه و شیرین گلبرگ زعفران است. این مربا را به سادگی می توانید در آشپزخانه خانه درست کنید. با دم کردن گلبرگها مربای شما طعم بهتری به دست خواهد آورد.

علت گل ندادن زعفران چیست؟

سلامت پیاز زعفران

مهمترین عامل موثر در عدم گل دهی زعفران استفاده از پیاز آلوده یا ضعیف می باشد. برخی پیازها آلوده به کنه یا قارچ می باشند. آلوده بودن پیاز زعفران به این دو تاثیر مستقیمی در کاهش برداشت زعفران دارد. برای رفع این مشکل در چند نقطه مختلف پیاز زعفران را بیرون آورده و از سلامت آن اطمینان حاصل کنید. همچنین عمق کاشت زعفران هم از جمله عوامل موثر بر گلدهی زعفران است. عمق کاشت پیاز زعفران نبایستی بیش از 30 سانتی متر باشد.

پیاز ضعیف و خاک نامناسب

از دیگر عوامل موثر تعداد پیاز در هر نقطه و پیازهای کوچک یا ضعیف زعفران می باشد. وزن پیاز نباید کمتر از 5 گرم باشد. علاوه بر این زمین کشت زعفران بایستی دارای خاک حاصلخیز باشد. خاک نامناسب باعث کاهش برداشت زعفران می شود. برای تقویت زمین، عملیات کوددهی نباید به صورت بیش از حد انجام شود. با کوددهی بالا عمق پیاز زعفران افزایش پیدا کرده و باعث کاهش محصول می شود.

آبیاری با آب شیرین و متناسب

آبیاری درست مزرعه از دیگر عوامل موثر در گل دهی زعفران می باشد. آب مزرعه نباید شور باشد. همچنین PH آب بایستی کنترل شود. با اطمینان از کنترل کیفیت آب، تعداد دفعات آبیاری هم مهم است. اکثر مزارع زعفران به صورت غرقابی آبیاری می شود.

افزایش علف های هرز

چهارمین عامل کاهش برداشت زعفران افزایش علف های هرز در مزرعه زعفران می باشد. طول علف های هرز نباید آنقدر بالا برود که مانع چیده شدن و دیده شدن برگ های زعفران شود. در صورت عدم کنترل علفهای هرز از گلدهی پیاز زعفران کاسته می شود. همچنین سعی کنید پس از اتمام فرآیند برداشت گل زعفران از برداشت برگ های سبز زعفران خودداری کنید، به دلیل اینکه دوره زایش زعفران شروع شده و پیاز زعفران در انتهای فصل برداشت از طریق همین برگ های سبز تغذیه می کند. در صورت درو کردن برگ ها، وزن پیاز زعفران کاهش یافته و از زایش آن هم جلوگیری می کند.

کلام آخر

ممنون از اینکه با زعفران مارکت تا انتهای این مطلب همراه بودید، سن مزرعه کاشت زعفران را می توان به عنوان یک عامل موثر در گلدهی مزارع زعفران نام برد. در سال های اول تا پنجم کاشت، به دلیل تکثیر پیاز، افزایش بهره وری و افزایش محصول را خواهیم داشت. پس از گذشت 7 یا 8 سال پیازها به سطح خاک نزدیک شده و زمین مزرعه هم از نظر مواد غذایی ضعیف می شود. به همین دلیل با کاهش محصول مواجه خواهید شد.

جهت هر گونه مشاوره یا خرید زعفران با واحد فروش فروشگاه زعفران مارکت در تماس باشید.